Je leven anders gaan leven

Het was de eerste week in augustus 2016 dat ik omviel. Ik kon geen stap meer vooruit zetten. Een stevige griep dacht ik. En na een week op de bank vond ik dat ik wel weer aan het werk kon. Maar na een half uur op het werk was het beter dat ik weer richting huis ging. Mijn lichaam gaf me tal van signalen waar ik niet anders kon dan naar luisteren. En naast de lichamelijke klachten kwamen ook inmiddels dikke tranen om de hoek kijken. Er waren momenten dat ik huilde van onder uit mijn tenen. Het voelde alsof mijn ziel aan het huilen was. Helemaal opgebrand was ik. Een wake-up call en een kans om mijn leven anders te gaan leven.

Burn-out als kans

Toen ik enigszins opgekrabbeld was, ging ik in 2017 naar een lezing van Juriaan Galavazi: Je klacht als kans. Juriaan was regulier huisarts, kreeg een burn-out en vanuit zijn eigen ervaring met het herstellen hiervan is hij inmiddels holistisch huisarts en coach. Tijdens de lezing noemde hij o.a. 4 grote oorzaken van ziekte, te weten:

1. De behoefte van iemand anders belangrijker maken dan je eigen behoefte.
2. Je verantwoordelijk voelen voor gevoelens en emoties van een ander.
3. Het identificeren met je maatschappelijke rol (verplichtingen en verantwoordelijkheden) – je werk belangrijker maken in de hoop iets anders er voor terug te krijgen, bijvoorbeeld als ik dan dit en dat, dan kan ik….
4. Boosheid en frustratie onderdrukken c.q. niet uiten.

Alle vier oorzaken hierboven benoemd gaan over het uit verbinding zijn met jezelf. Deze oorzaken zijn gedrag dat voorkomt vanuit de werking van het autonome zenuwstelsel. Er zullen waarschijnlijk factoren (vanuit het verleden) zijn die maken dat je vanuit onbewuste herinneringen je zo gedraagt.

Leven vanuit verbinding

In de lezing benoemde Juriaan ook dat er 2 belangrijke overlevingsbehoeften zijn: verbinding en authenticiteit. Maar wanneer we alles doen wat er ook maar nodig is voor verbinding dan kunnen we onze authenticiteit, onszelf, verliezen. We cijferen onszelf weg en dit kan zich op termijn gaan uiten in gezondheids- en welzijnsklachten. Hier kan ik een mooie verbinding maken met de Polyvagaaltheorie welke over de werking van ons autonome zenuwstelsel gaat en ook wel de wetenschap van verbinding en veiligheid wordt genoemd. Wanneer we in een staat van verbinding zijn en sociaal betrokken dan is het zogenaamde ventrale vagale deel van het autonome zenuwstelsel geactiveerd. Deze verkeert dan in een veilige toestand. Omdat we ons veilig voelen, kunnen we in verbinding zijn en sociaal betrokken. Ons hart is dan open. En over een open hart gesproken, ik deel graag een ´heart opening´ liedje.

Jezelf en lichaam begrijpen

Voor mijn burn-out in 2016 was ik mijn leven al anders gaan leven, met kleine stapjes en met vallen en opstaan, nadat ik een schildklieraandoening kreeg in 2006. Vooral op het gebied van voeding want voldoende bewegen deed ik altijd al wel. Ik werd me steeds meer bewust van hoe voeding invloed heeft op mijn gezondheid. Maar in de periode vanaf mijn burn-out tot zo’n twee jaar geleden vroeg ik me herhaaldelijk af waarom ik toch nog bepaalde klachten ervaarde terwijl ik wel zo gezond mogelijk leefde. In ieder geval met een gezond eet- en beweegpatroon. Aandacht voor mijn mentale gezondheid had ik ook.

You can’t stop the waves
But you can learn to surf
~Jon Kabat-Zinn~

Totdat ik het artikel over GHIA (Global High Intensity Activation) las. Mijn lichaam reageerde daar op en ik wist dat ik hier iets mee mocht doen. En zo ben ik me gaan verdiepen in de Polyvagaaltheorie en het trauma sensitief werken. Er vielen voor mij heel wat puzzelstukjes op de plek. Ik weet waar mijn klachten vandaan komen en weet nu beter naar mijn lichaam te luisteren en deze te geven wat het nodig heeft. Ook voel ik me er rustiger door. Omdat ik mezelf en mijn lichaam nu veel beter begrijp, kan ik me er meer aan overgeven en mezelf met zachtheid benaderen. Ik ben niet meer zo aan het ‘vechten’ om me beter te voelen.

Herstellen van een burnout

Wanneer je een burn-out hebt dan gebeurt er veel in je brein en lichaam. Je kan allerlei gedachten, gevoelens en emoties ervaren en je daar overweldigd door voelen of in de war. Misschien vraag je je af waarom overkomt dit mij en hoe dit heeft kunnen gebeuren. Het kan zijn dat je weerstand ervaart en dat je je gedwongen voelt om op de rem te trappen en stil te gaan staan. Helemaal als je gewend bent om veel ballen in de lucht te houden en veelal aan het doen bent. Je wil misschien het liefst gewoon verder gaan met je dagdagelijkse leven of snel gaan herstellen, maar je lichaam heeft moeite daar in mee te gaan. Je ervaart wellicht een worsteling tussen je lichaam en je wil. Meer over herstellen van een burnout lees je in deze blog.

Wat is een burnout

Wanneer er sprake is van een burn-out dan is het zenuwstelsel langdurig overbelast en ontregeld en voel je je opgebrand en uitgeput, mentaal en lichamelijk. Reacties van het lichaam, zoals bij een burn-out, zijn logische reacties op omstandigheden omdat het lichaam gemaakt is om te doen wat deze moet doen. Een burn-out is een reactie van een lichaam in overleving waarbij het is overgegaan van mobilisatie (vecht/vluchtgedrag) naar immobilisatie (ineenstorting). In deze staat is het bovenste deel van het brein, het zogenaamde denkbrein, grotendeels uitgeschakeld en gaat alleen een cognitieve benadering niet zorgen voor langdurig en optimaal herstel. Eerst mag de aandacht naar de interne belevingswereld.

Oorzaak burnout

Diverse factoren kunnen oorzaak zijn. Een hele belangrijke factor is hoe het zenuwstelsel zich heeft kunnen ontwikkelen in je vroegste jaren. Maar ook factoren later in het leven kunnen een rol spelen. Wanneer het zenuwstelsel (langdurig) overbelast en ontregeld is dan kan je op termijn gezondheidsklachten (emotionele, psychische en fysieke) gaan ervaren. Waar je vandaan komt bepaalt voor een heel groot deel hoe je reageert op situaties en gebeurtenissen in je leven en dit vindt grotendeels onbewust plaats. Weet dat het verleden je kan vormen maar dat het je niet hoeft te definiëren. Daarmee wordt bedoeld dat je niet je verleden bent. Net zoals je niet je emoties, gevoelens en gedachten bent.

Hoe herstel ik van een burnout?

Bij herstel van een burn-out kan het helpen om te begrijpen hoe een burn-out heeft kunnen ontstaan. Het kan ook helpen om te weten dat het niet aan jou ligt omdat een lichaam altijd doet wat deze moet doen. Daardoor kun je meer compassie voor jezelf gaan voelen en vanuit zachtheid in plaats van oordelend gaan verkennen, ontdekken en ervaren wat jou helpt uit de overlevingsstaat van een burn-out te komen en je veerkracht en energie te vergroten. Dit proces kan niet geforceerd worden. Je kan het wel zelf regelen maar dat mag in jouw eigen tempo. Door een herstelproces in en aan te gaan vanuit jouw onbewuste lagen, kun je toewerken naar een langduriger en optimaler herstel. Door aandacht te geven aan het vergroten van je veerkracht kun je zorgen dat je weer meer in evenwicht komt en meer in balans kan meebewegen met de uitdagingen in het leven.

Coaching en therapie

Tijdens een coach- en therapeutisch traject ga je leren anders om te gaan met deze uitdagingen. Je gaat je lichaam, jezelf en je leven begrijpen en vandaaruit zullen veranderingen gaan plaatsvinden. Door zelfregulatie kan je veerkrachtiger mee gaan bewegen met dat wat er op jouw pad komt maar ook zul je keuzes gaan maken vanuit vrijheid hetgeen je een veilig gevoel geeft en bekrachtigend werkt. Coaching en therapie vanuit trauma & polyvagaal informed care kan je lichaam helpen uit de overlevingsstaat te komen en weer veilig te laten voelen.

Polyvagaaltheorie

De Polyvagaaltheorie kan je innerlijke fysieke omstandigheden verklaren en je helpen je eigenaar te gaan voelen van je lichaam. Het kan je helpen te begrijpen waarom je lichaam voelt zoals deze voelt en waarom je doet wat je doet. Dit begrijpen gaat je helpen bij je herstel. De theorie is gevormd vanuit de werking van het zenuwstelsel. Een taak van het autonome zenuwstelsel, welke bestaat uit een sympathisch (actie) en parasympatisch deel (herstel), is ‘scannen’ of je lichaam veiligheid of gevaar ervaart en je lichaam in homeostase (evenwicht) brengen. Dit is een dynamisch proces, het meebewegen en reageren op gebeurtenissen waarbij je niet uit evenwicht raakt. Echter door o.a. langdurige trauma- of stresservaringen is dit evenwicht verstoord.

Door de bril van deze theorie leer je de reacties en staten van je zenuwstelsel kennen en herkennen. Waarom deze reacties plaatsvinden en wat je kan doen om je zenuwstelsel zelf meer te gaan reguleren zodat deze minder overprikkeld en ontregeld raakt en je meer veerkracht, harmonie en energie kan gaan ervaren. In een traject werk je niet alleen van binnen naar buiten en van buiten naar binnen (de invloed van jouw binnenwereld op je buitenwereld en andersom) maar ook van beneden naar boven en van boven naar beneden. Dat wil zeggen van lichaam naar brein (vergroten lichaamsbewustzijn) en van brein naar lichaam (gedachtenbewustzijn), waardoor je je lichaam en mind beter kan laten samenwerken.

Meer lezen over burnout? Eerder schreef ik daarover ‘geen weg meer terug‘ en ‘burn-out en de weg terug naar jezelf

Meer lezen over polyvagaal therapie

Heb je vragen of wil je graag een afspraak maken? Stuur een mailtje naar kompas@marloesvanbeek.com of bel/app naar 0627306011 en laat daar een berichtje achter.

Burn-out en de weg terug naar jezelf

In een eerdere blog over burn-out schreef ik dat er geen weg meer terug is omdat bepaalde levenservaringen tot dat moment hebben geleid tot een burn-out. Andersom kan een burn-out een aanleiding zijn voor de weg terug naar onszelf. In de eerdere blog schrijf ik dat we de verbinding met onszelf zijn kwijtgeraakt. Ik zie een burn-out dan ook als een boodschap dat we iets mogen veranderen in ons leven om weer in verbinding met onszelf te komen. Dat we mogen gaan onderzoeken en ontdekken in onze eigen tempo, we weer verbinding mogen maken met ons lichaam en met ons gevoel en onze emoties. Niet omdat het moet maar vanuit liefde en zachtheid voor onszelf. In deze blog lees je over burn-out en de weg terug naar jezelf.

Overbelast zenuwstelsel

Vaak, maar steeds minder, wordt een burn-out gerelateerd aan werk of te hard werken. Dat zou op zich wel kunnen, maar in de kern zal de oorzaak vanuit diepere lagen komen. Het is misschien wel een combinatie van verschillende factoren die een rol kunnen spelen. Factoren die maken dat we mentaal, emotioneel en lichamelijk uit evenwicht raken. Wat we tegenwoordig weten is dat ons zenuwstelsel hierin een belangrijke rol speelt. Wanneer het zenuwstelsel (structureel) overbelast is dan zorgt dit voor een verstoord stresssysteem waardoor o.a. een burn-out kan ontstaan en hormonale disbalansen zoals schildklierproblemen. We kunnen hierdoor mentale, emotionele en lichamelijke klachten gaan ervaren. Of iemands zenuwstelsel (chronisch) overbelast raakt, hoe snel of hoe vaak is afhankelijk van hoe deze zich heeft kunnen ontwikkelen in onze vroegste jaren.

Tweerichtingsverkeer

In principe is ons lichaam en ons zenuwstelsel in staat om zichzelf in evenwicht te brengen. Daarvoor heeft het wel de goede omstandigheden nodig. Wanneer ons lichaam veel stress ervaart dan heeft het weinig ruimte om zichzelf te herstellen. Maar met de juiste tools en lichaamsbewustzijn kunnen we ons lichaam hierin ondersteunen. Met meer lichaamsbewustzijn en weten hoe ons zenuwstelsel werkt, kunnen we wellicht anders gaan kijken naar een burn-out. Ik denk dat we teveel in ons hoofd zitten en de verbinding tussen ons lichaam en hoofd verloren zijn. Terwijl het één geheel is en niet los van elkaar gezien kan worden. Het zenuwstelsel en dan met name de nervus vagus speelt wat mij betreft een grote rol.

Deze zenuw wordt ook wel de informatiesnelweg tussen lichaam en brein genoemd. Het is onderdeel van het parasympatisch zenuwstelsel (voor rust en herstel) en loopt vanuit de hersenstam via het borstgebied door tot onder in de buik. Zo’n 70-80% van de informatie die deze sensorische zenuw opvangt gaat van het lichaam naar het brein. Vanuit de Polyvagaaltheorie wordt dan ook wel gezegd “Verander je lichaam, verander je brein”. Dat wil niet zeggen dat onze gedachten niet krachtig zijn. Volgens Stephen Porges, die deze theorie in de jaren ’90 heeft ontwikkeld, betreft het een tweerichtingsverkeer. Hij zegt o.a. dat onze gedachten worden beïnvloed door hoe ons lichaam voelt maar ook dat onze gedachten invloed hebben op ons lichaam.

Verander je lichaam

Wat wordt met ‘verander je lichaam’ bedoeld? Wanneer we ons beter in ons lichaam voelen, niet alleen bewust maar ook onbewust, dan heeft dit een positieve invloed op ons brein. We kunnen ons beter voelen in ons lichaam door o.a. goede voeding, voldoende beweging en helpende gedachten. Maar meer nog door te werken op de diepere lagen aan de hand van lichaamswerk. Wat bevindt zich bijvoorbeeld nog aan onverwerkte emoties en stressgebeurtenissen in ons lichaam? Is ons lichaam wel echt ontspannen of verkeert deze zonder dat we ons daarvan bewust zijn in een overlevingsstand? Is ons zenuwstelsel in evenwicht en beweegt deze gezond mee met de gebeurtenissen in ons leven of is deze ontregeld, verstoord of overprikkeld?

Lichaamsbewustzijn en zelfregulatie

Door ons lichaamsbewustzijn te vergroten en met de kennis van de 3 toestanden van het autonome zenuwstelsel kunnen we zelf invloed krijgen op de werking hiervan. We kunnen leren dit zelf te gaan reguleren door wat Stephen Porges ‘neuroceptie’ noemt. Gewaar worden en zijn van je lichaam. Door te voelen hoe je lichaam reageert op de buitenwereld via de 5 zintuigen (zien, horen, ruiken, proeven en voelen). Door de signalen in je lichaam waar te nemen (bijvoorbeeld pijn, rommelende darmen, verkrampingen, allerlei andere sensaties). En door bewust te zijn van je lichaamstaal en -positie in de ruimte. Hierdoor gaan we steeds meer ons lichaam geven wat deze nodig heeft en kunnen we nieuwe herinneringen maken in ons lichaam en brein.

Ziekteverzuim

Willen we echt de oorzaak aanpakken en bijdragen aan het herstel van werknemers met bijvoorbeeld een burn-out, het verminderen van ziekteverzuim en het vergroten van de inzetbaarheid dan mag deze kennis niet achterwege blijven volgens mij. Zeker bij organisaties waarbinnen werknemers geconfronteerd kunnen worden met onveiligheid en bepaalde incidenten waardoor er veel sprake kan zijn van PTSS-, angst- en depressiesymptomen. Deze kennis en informatie zou wat mij betreft een hele waardevolle aanvulling zijn in de spreekkamer van bijvoorbeeld bedrijfsartsen.

Lees ook de vorige blog over burn-out ‘geen weg meer terug‘ en meer over Polyvagaal therapie.

Geen weg meer terug

Burn-out, letterlijk vertaald opgebrand. Het licht in ons is gedoofd. Er bestaan wellicht verschillende visies over. En al deze visies zijn waar. Wat mij betreft geeft het aan dat er geen weg meer terug is, niet naar hoe het was op weg naar de burn-out. Ik zie het als een wake-up call. De mijne zag ik als een cadeau, om te groeien, om de dingen anders te doen dan dat ik deed. Want als die dingen zo goed zouden zijn voor mij was ik niet opgebrand geraakt. Dus aan mij om andere keuzes te maken. En dat deed ik ook.

Van hoofd naar hart

Ik wist dat ik teveel in mijn hoofd zat en ging op zoek naar een boek, een zelfhulpboek over uit je hoofd gaan. Bij het zoeken op het net kwam ik steeds een boek tegen over een man met een burn-out die naar het Himalayagebergte ging. Ik weet nog dat ik dacht wat moet ik met een man boven op een berg. Doe mij iets praktisch, een stappenplan welke ik kan volgen (waarmee ik dus eigenlijk nog steeds teveel in mijn hoofd zou zitten). Zo kwam ik bij twee boeken: Kom uit je hoofd van Lisette Thooft, waarin haar eigen ervaringen om uit het hoofd te komen en meer lichaamsbewustzijn te ontwikkelen beschreven staan. En Vrij van gedachten van Jan Geurtz, een praktische handleiding. Kijk daar kon ik wel wat mee met mijn praktische en pragmatische kant.

Tekens

Echter het boek van de man boven op een berg bleef op mijn pad komen. Blijkbaar was het de bedoeling dat ik dit boek zou lezen. En dat was het. Dit boek maakte heel veel in mij los. Oude pijnstukken welke ik nog mocht aankijken. Het lezen van dit boek, KI, kracht van binnenuit van Hans Peter Roel, heeft geleid dat ik deel ging nemen aan een KI workshop begin 2017. Wat weer heeft geleid tot mijn eerste ervaring met bewust ademhalen waarbij ik overvallen werd door een gevoel van rust en ontspanning in mijn lijf.

Je hart volgen

Een burn-out heeft in de kern volgens mij niet zoveel te maken met te hard werken maar gaat over het uit verbinding zijn met onszelf. Doen we werk wat we echt leuk vinden, kunnen we nee zeggen, leven we vanuit ons hart, staan we dicht bij onszelf, waar zitten we in de weerstand en hoe zit het met onze relaties, zitten er misschien nog nare ervaringen ergens diep in ons systeem die we nog mogen aankijken en erkennen?

Wanneer we in verbinding zijn met onszelf en vanuit onze kern leven, doen we meer van wat we leuk vinden, waar we energie van krijgen, bewegen we mee met wat is en dan vallen we niet zo snel om. Het zorgt ervoor dat we gezonde keuzes maken. Het vraagt van ons om het anders te doen. Hier hebben we niet altijd pasklare antwoorden op. Wellicht omdat we dan in ons denken gaat zitten, omdat we dat zo gewend zijn, terwijl we mogen voelen wat dat is. Volg je hart want dat klopt altijd. De antwoorden zitten daar, binnenin.

Moed

Het vraagt moed om de dingen anders te doen. Helemaal in de huidige maatschappij met vele systemen die niet meer werken. Niet voor niets zijn er zoveel mensen ziek, niet fit of niet gelukkig. De huidige systemen vragen van ons wat ons juist beperkt ons volledige potentieel te leven waardoor we steeds meer uit verbinding met onszelf raken. Het systeem vraagt ons om ons aan te passen aan het systeem terwijl het andersom zou mogen zijn. We mogen terug naar de kern. Onszelf vragen: wat heb ik nodig om mij goed te voelen? Het begint echt eerst met goed voor jezelf zorgen. Dat is niet egoïstisch maar gewoon het gezondste wat we voor onszelf en daarmee ook de omgeving kunnen doen.

Contact met jezelf

In verbinding zijn met onszelf klinkt misschien wel saai. Want wanneer we dat zijn, in verbinding met onszelf, hebben we de buitenwereld eigenlijk niet nodig om ons goed te voelen. Niet iemand en iets anders om de leegte in ons op te vullen, geen drank, drugs, oppervlakkige seks, kast vol met kleding en schoenen, nutteloze gadgets, ongezond eten, elk jaar 3x op vakantie, etc. Want wat zijn deze externe factoren allemaal waard wanneer we allerlei gezondheidsklachten hebben, niet fit zijn of we ons diep van binnen eigenlijk ellendig voelen. Mooie mensen, breng je aandacht naar binnen en voel waar jouw vlammetje weer van gaat branden. De weg naar een energieker leven loopt van binnen naar buiten in plaats van buiten naar binnen, zodat een mooie, gezonde en energieke buitenwereld zich manifesteert vanuit verbinding met onszelf.

Meer blogs over burn-out: burn-out en de weg terug naar jezelf en herstellen van een burnout